افزایش سرعت سایت با مدیریت بهینه ی سرور

سرعت بارگذاری سایت یکی از مهم‌ترین فاکتورها در تجربه کاربری و سئو است. اگر سرعت بارگذاری سایت شما پایین باشد، کاربران به سرعت از سایت شما خارج می‌شوند و این می‌تواند تأثیر منفی زیادی بر روی رتبه سایت شما در نتایج جستجو گوگل داشته باشد. بسیاری از مدیران سایت تنها روی بهینه‌سازی سمت فرانت‌اند تمرکز می‌کنند، در حالی که تنظیمات سمت سرور نیز نقش بسیار مهمی در سرعت بارگذاری دارند. بنابراین افزایش سرعت سایت با مدیریت بهینه ی سرور عامل مهمیست که نباید از آن غافل شد. در این مقاله به بررسی دقیق روش‌هایی می‌پردازیم که با مدیریت بهینه سرور، می‌توانید سرعت لود سایت را به شکل چشمگیری افزایش دهید.

1. استفاده از Gzip یا Brotli برای فشرده‌سازی محتوا

زمانی که کاربر درخواست یک فایل HTML، CSS، یا JavaScript را از سرور می‌دهد، سرور می‌تواند نسخه فشرده‌شده آن فایل‌ها را ارسال کند. این فشرده‌سازی باعث کاهش حجم فایل‌ها و به تبع آن، کاهش زمان بارگذاری سایت می‌شود. Gzip یکی از پرکاربردترین روش‌های فشرده‌سازی است که در اکثر سرورها پشتیبانی می‌شود. بروتلی (Brotli) نیز یک روش فشرده‌سازی جدیدتر است که به‌خصوص برای مرورگرهای مدرن سرعت بیشتری دارد.

فعال کردن Gzip و Brotli در سرور می‌تواند تاثیر زیادی در بهبود سرعت بارگذاری سایت داشته باشد، زیرا به‌طور قابل توجهی حجم فایل‌ها را کاهش می‌دهد و در نتیجه زمان بارگذاری کاهش پیدا می‌کند.

گرفتن تنظیمات فشرده‌سازی Gzip در Nginx:
gzip on;
gzip_types text/plain text/css application/json application/javascript text/xml application/xml application/xml+rss text/javascript;

برای استفاده از Brotli، باید از ماژول آن در Nginx استفاده کنید که می‌توانید آن را نصب کنید و سپس به راحتی آن را فعال کنید.

brotli on;
brotli_types text/plain text/css application/json application/javascript text/xml application/xml application/xml+rss text/javascript;

2. فعال‌سازی کش سمت سرور

کش کردن فایل‌ها در سرور باعث می‌شود تا فایل‌هایی که تغییر نمی‌کنند، برای مدت مشخصی ذخیره شوند و نیاز به دانلود مجدد نباشد. این امر باعث می‌شود که هر بار کاربر به سایت شما مراجعه کند، سرور مجبور به پردازش دوباره آن فایل‌ها نباشد و سرعت بارگذاری افزایش پیدا کند. برای کش کردن فایل‌ها می‌توانید از HTTP Cache-Control و Expiry headers استفاده کنید تا مرورگر کاربر از کش محلی برای بارگذاری فایل‌ها استفاده کند.

یک تنظیم رایج این است که برای فایل‌هایی مانند تصاویر، فایل‌های CSS و JavaScript، مدت زمان معینی را تعیین کنید که آن‌ها در کش مرورگر ذخیره شوند تا برای دفعات بعدی نیاز به بارگذاری مجدد نداشته باشند.

در Nginx:
location ~* \.(jpg|jpeg|png|gif|ico|css|js)$ {
    expires 30d;
    add_header Cache-Control "public";
}

در Apache:

  ExpiresActive On
  ExpiresByType image/jpg "access plus 1 month"
  ExpiresByType text/css "access plus 1 month"

3. استفاده از CDN

CDN (شبکه تحویل محتوا) یک شبکه از سرورهایی است که در نقاط مختلف جغرافیایی توزیع شده‌اند. زمانی که کاربر یک درخواست به سایت شما می‌فرستد، CDN محتوا را از نزدیک‌ترین سرور به او ارسال می‌کند. این باعث می‌شود که زمان بارگذاری برای کاربران در مکان‌های مختلف به طرز چشمگیری کاهش یابد. CDN می‌تواند باعث کاهش فشار روی سرور اصلی شما نیز بشود و به طور کلی به بهبود عملکرد سایت کمک کند.

این روش برای سایت‌هایی که ترافیک بالایی دارند و یا برای سایت‌هایی که مخاطبان جهانی دارند، بسیار مفید است. CDN‌ها به‌ویژه در مواقعی که شما محتواهای استاتیک زیادی دارید (مثل تصاویر، فایل‌های JavaScript، و CSS) کاربرد دارند.

مثال از CDN‌های معروف عبارتند از:

• Cloudflare (رایگان و پرکاربرد)
• BunnyCDN (ارزان و سریع)
• KeyCDN

4. استفاده از HTTP/2 یا HTTP/3

پروتکل HTTP/2 باعث می‌شود که مرورگر بتواند درخواست‌های مختلف را به صورت موازی در یک اتصال TCP ارسال کند و پاسخ‌ها را سریع‌تر دریافت کند. این پروتکل برای کاهش تاخیر‌ها و زمان بارگذاری بهینه شده است. HTTP/2 بهبودهایی در نحوه مدیریت هدرها و همچنین فشرده‌سازی آن‌ها ارائه می‌دهد که باعث کاهش ترافیک شبکه و زمان لود می‌شود.

HTTP/3 نیز یک نسخه جدیدتر است که بر پایه پروتکل UDP طراحی شده و نسبت به HTTP/2 سریع‌تر است. HTTP/3 برای سایت‌های پویایی که از تعداد زیادی درخواست و پاسخ استفاده می‌کنند، عملکرد بهتری دارد.

فعال‌سازی HTTP/2 در Nginx:
listen 443 ssl http2;

اگر می‌خواهید از HTTP/3 استفاده کنید، باید آن را در سرور خود فعال کنید و بررسی کنید که آیا مرورگرها از این پروتکل پشتیبانی می‌کنند یا خیر.

5. کاهش تعداد درخواست‌ها (Combine & Minify)

هر فایل CSS، JavaScript و تصویر یک درخواست HTTP مجزا ایجاد می‌کند. هرچه تعداد درخواست‌ها بیشتر باشد، زمان بارگذاری بیشتر می‌شود. یکی از راه‌های بهینه‌سازی این است که فایل‌ها را ترکیب کنید (Combine) و همچنین آن‌ها را کوچک‌سازی (Minify) کنید تا حجم کمتری داشته باشند. به این ترتیب، تعداد درخواست‌ها کاهش پیدا می‌کند و زمان لود نیز سریع‌تر خواهد شد.

ابزارهای مختلفی برای ترکیب و کوچک‌سازی فایل‌ها وجود دارند که می‌توانند این کار را به‌طور خودکار برای شما انجام دهند. برای مثال، Webpack و Vite برای ترکیب کردن و Minify کردن فایل‌ها به کار می‌روند.

این کار به خصوص برای فایل‌های CSS و JavaScript کاربرد دارد که معمولاً در تمام صفحات سایت بارگذاری می‌شوند.

6. تنظیم Keep-Alive

Keep-Alive به مرورگر اجازه می‌دهد تا در طول یک اتصال HTTP، چندین درخواست به سرور ارسال کند. این امر باعث می‌شود که نیازی به باز کردن یک اتصال جدید برای هر درخواست نباشد و در نتیجه زمان بارگذاری کاهش یابد. در واقع، با فعال‌سازی Keep-Alive، تعدادی از درخواست‌ها می‌توانند از طریق یک اتصال مشترک انجام شوند، که به‌طور قابل توجهی باعث افزایش سرعت بارگذاری سایت می‌شود.

در Apache:
KeepAlive On
MaxKeepAliveRequests 100
KeepAliveTimeout 5

در Nginx:
keepalive_timeout 65;

7. استفاده از Reverse Proxy یا Load Balancer

در سایت‌های پرمخاطب، معمولا نیاز است که درخواست‌ها به چندین سرور تقسیم شوند تا بار به صورت مساوی توزیع شود. این کار به کاهش فشار روی سرور اصلی و در نتیجه افزایش سرعت بارگذاری سایت کمک می‌کند. یک Reverse Proxy یا Load Balancer وظیفه توزیع درخواست‌ها بین سرورهای مختلف را بر عهده دارد.

ابزارهایی مانند Nginx، HAProxy، و Traefik برای این کار استفاده می‌شوند. این روش به‌ویژه برای سایت‌هایی که دارای ترافیک بالایی هستند مفید است.

8. بهینه‌سازی پایگاه داده (Database)

اگر سایت شما از یک پایگاه داده استفاده می‌کند (مثلاً وردپرس، لاراول، یا هر CMS دیگر)، لازم است که بهینه‌سازی پایگاه داده را جدی بگیرید. استفاده از کوئری‌های بهینه‌شده، ایندکس‌گذاری مناسب، و استفاده از کش برای نتایج کوئری‌ها می‌تواند تاثیر زیادی در افزایش سرعت بارگذاری سایت داشته باشد.

ابزارهایی مانند Redis و Memcached برای کش کردن داده‌های پایگاه داده استفاده می‌شوند و می‌توانند به سرعت‌ بخشیدن به سایت کمک کنند.

9. بررسی وضعیت سرور و منابع

گاهی اوقات مشکلات مربوط به سرعت سایت ناشی از مصرف بالای منابع سرور مانند CPU، RAM یا Disk I/O است. برای این که بتوانید منابع سرور را مدیریت کنید و از بروز مشکلات پیشگیری کنید، باید از ابزارهای مانیتورینگ استفاده کنید که وضعیت منابع سرور را نظارت کنند و در صورت بروز مشکلات هشدار دهند.

ابزارهایی مانند htop، netdata، و Grafana به شما این امکان را می‌دهند تا مصرف منابع را به‌صورت دقیق مانیتور کنید و مشکلات را قبل از این که بر روی عملکرد سایت تاثیر بگذارند، شناسایی کنید.

10. استفاده از نسخه PHP یا NodeJS به‌روز

اگر سایت شما با PHP یا NodeJS کار می‌کند، همیشه نسخه‌های جدید این زبان‌ها را استفاده کنید. نسخه‌های جدید معمولاً بهبودهای عملکردی دارند که می‌تواند به سرعت پردازش سایت شما کمک کند. برای مثال، PHP نسخه 8.x نسبت به نسخه‌های قبلی خود، سریع‌تر است و به میزان قابل توجهی بار پردازشی سرور را کاهش می‌دهد.

نتیجه‌گیری

افزایش سرعت سایت یکی از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند تجربه کاربری بهتری برای کاربران فراهم کند و همچنین تأثیر مثبتی بر سئو سایت شما داشته باشد. با استفاده از روش‌های مختلف بهینه‌سازی سرور، مانند فشرده‌سازی فایل‌ها، کش کردن، استفاده از CDN، و بهینه‌سازی پایگاه داده، می‌توانید سرعت سایت خود را به طرز قابل توجهی افزایش دهید. همچنین، با مانیتورینگ و مدیریت منابع سرور، می‌توانید از بروز مشکلات پیشگیری کنید و عملکرد سایت خود را بهینه‌تر کنید. بنابراین مدیریت بهینه ی سرور تاثیر بسیاری بر روی سرعت سایت دارد و افزایش سرعت سایت با مدیریت بهینه سرور از موارد مهمی ست که باید آن را در نظر داشت.